Datum/Tijd
Date(s) - 06/06/2023
10:00 - 12:30

Locatie
Sint-Michielskerk

Categorieën

Begeleidster : Gerd Peremans – Natuurpuntranger

Afstand : 7 km
Reliëf : Vlak
Moeilijkheidsgraad : Makkelijk
Vertrekpunt : Sint-Michielskerk, Marktplein 9130 Kieldrecht
Begeleidster : Gerd Peremans (0475 67 39 26) – gerd@effenweg.be

Een wandeling langs de Grote Geule in Kieldrecht en over de Arenbergdijk, die vroeger de Kleine en Grote Vingerlingwegel heette. Parels van polders, vogels en veel water!

De Grote Geule maakt deel uit van het Europese Vogelrichtlijngebied en is beschermd natuurgebied, in de winter strijken er tal van watervogels neer.

We vertrekken aan de Parking van de Sint-Michielskerk (Marktplein) en wandelen via de Tragel naar de Grote Geule.  Een kleine wegel langs het natuurreservaat geeft ons een prachtige uitzicht op de plas en de omliggende polders.  Het natuurgebied zelf is niet toegankelijk. De Grote Geule is een oude overstromingsgeul die ontstaan is tijdens de tachtigjarige oorlog. Het huidige landschap kreeg vorm tijdens de daaropvolgende inpoldering (1653). Rijen knotwilgen, riet en een open plas vormen een mooi landschappelijk geheel. Het ‘Vissersparadijs’, het boothuis van de vorige eigenaar, draagt bij tot het pittoreske beeld van de Grote Geule.

Langs de oostelijke kant, vanop de weide heb je een mooi overzicht op het langgerekte vrije wateroppervlak, dat omzoomd is met knotwilgen. De Grote Geule maakt deel uit van het Europees vogelrichtlijngebied ‘Schorren en Polders van de Beneden-Schelde’. De plas en de omliggende polders zijn in de winter een belangrijk rust- en foerageergebied voor grauwe ganzen. Ook kolganzen, smienten en verschillende soorten eenden kan je hier zien. Groepen van een duizendtal ganzen zijn geen zeldzaamheid. Tijdens de maanden oktober tot december verblijven er op de plas regelmatig 150 slobeenden. Een speciale soort in de winter is de grote zaagbek. In Vlaanderen zijn er op dit ogenblik nog maar een honderdtal. In de lente is het gebied vooral belangrijk voor een aantal broedende rietvogels zoals kleine karekiet, bosrietzanger, rietgors en blauwborst.  De meest opvallende broedvogel is ongetwijfeld de bruine kiekendief die je statig over het riet ziet zweven.

De Kieldrechtse kreek is een van de laatste doorbraakgeulen in het Waasland, een getuige van de woelige ontstaansgeschiedenis van de polders.  Andere kreken zijn door de industrialisatie van de Linkerscheldeoever onder het opgespoten zand verdwenen.
Het reservaat is een schatkamer voor planten die herinneren aan het brakke verleden, zoals melkkruid en zilte schijnspurrie die groeien in de drassige door koeien vertrapte oevers. Kamvaren, veenpluis en waternavel in het verzuurde rietmoeras verwijzen naar tijden voor de overstromingen, die van de moeren en turfontginningen. Historisch gezien is de Grote Geule een overblijfsel van de grote militaire inundaties van 1583-1584.  Toen werden de dijken van Saeftinghe doorgestoken door het Staatseleger.  De bedoeling was de Spaanse troepen, die o.l.v. Alexander Farnese naar Antwerpen oprukten, een halt toe te roepen.  Een gigantische overstroming was het gevolg, een situatie die op sommige plaatsen honderden jaren heeft aangehouden.  Er ontstond een grote getijdengeul van Saeftinghe tot Kieldrecht, Sint-Gillis-Waas en Kallo, het zogenaamde Saeftinger Gat.  De Grote Geule van Kieldrecht was hiervan een aftakking en bleef met de Schelde verbonden tot 1653. In dat jaar werd de KoningsKieldrechtpolder afgewerkt en werd de Grote Geule met een dijk afgesloten van de rest van het Saeftinger Gat en dus ook van de Schelde, en was het in principe geen geul meer, maar een kreek, een restant van een oude zeearm die door inpoldering binnendijks is komen te liggen.  Omdat de Kieldrechtse kreek te diep uitgeschuurd was, werd ze behouden in het landschap en kreeg ze een nieuwe functie, namelijk afwatering van de nieuwe ontstane polder.  Daarnaast werd ze ook gebruikt als viswater, drinkplaats voor het vee en tot aan de Tweede wereldoorlog voor het transport van landbouwprodukten.

We steken nu de drukke N451 over, die Kieldrecht verbindt met Verrebroek en de E34 en vervolgen het Vingerlingpad over de Arenbergdijk.  Deze dijk, die tussen de Oud Arenbergpolder en de lager gelegen Koningskieldrechtpolder ligt, en de verbinding vormt tussen Kieldrecht en Verrebroek, heette vroeger de Kleine en Grote Vingerlingwegel.

In de 17de eeuw werden de polders definitief ingepolderd: St. Annapolder (1614), Verrebroekpolder (1616),Beverenpolder (1619), Vrasenepolder (1622), Kieldrechtpolder (1653), Kallopolder (1653), Oud Arenbergpolder (1688).
Begin 18^e eeuw werd de Arenbergdijk, vroeger zeedijk, op twee plaatsen doorbroken.  Langs deze kolkgaten zette de Schelde het achterland blank.
Op de plaats van een dijkdoorbraak werd er door de sterke kolkwerking van het instromende water een vaak vrij diepe plas gevormd: een weel of wiel.  Met mankracht werden de bressen gedicht tot twee bochtige dijken.  Meestal werd ertussen de twee dijkuiteinden een kraag (= vingerling) aangelegd omheen de ontstane weel. Het zand dat hiervoor nodig was werd vlakbij uitgegraven waardoor zogenaamde “dijkputten” ontstonden.
Een voorbeeld van dergelijke restanten van een dijkdoorbraak zijn de Grote en Kleine Weel langsheen de Dijk van de Koningskieldrechtpolder.
Volgens het Van Dale woordenboek is vingerling een waterbouwkundige term met als betekenis: tijdelijk gelegde dam om daarachter een sluis aan te leggen. Ergens onder deze dijk moet dus nog een oude sluis verborgen liggen.  Langs deze sluis werd bij laag water, het water van de Vrede-polder (nu KoningsKieldrechtpolder) in de Haendorp geloosd.  De huidige Arenbergpolder maakte vroeger deel uit van de Haendorppolder, gelegen op Kallo’s en Verrebroeks grondgebied waar turf werd gestoken. Het gedeelte tussen de Grote Weel en de bochtige dijk was zeer kleirijk.  Hier werd in 1860 steen gebakken.  De steenbakkersoven stond in de omgeving van de huizen vlakbij de dijk. Je kan dit nog steeds merken: als het veel geregend heeft, is de dijk uiterst modderig en wegen je wandelschoenen (of beter botinnen) achteraf dubbel zo zwaar van de klei die eraan kleeft !

De Scheldepolders zijn vlak en uitgestrekt, een landbouwgebied bij uitstek op recente kleiafzettingen.  Drie eeuwen gelden zagen rijke families als Arenberg en De Merode brood in het droogleggen van schorren, langsheen de Schelde. Door het inpolderen, het aanleggen van dijken en het bouwen van boerderijen kwam er werk in eigen streek. Nu is nog een aantal landbouwers actief: 57 in Kieldrecht, 36 in Verrebroek en 12 in Doel (2011). We wandelen over de Arenbergdijk verder richting Drijdijk en haven. Eénmaal Drijdijk bereikt, wandelen we door de polders langs de Hertogenstraat richting Pillendijk.  Langs de Pillendijk waar zich een vleermuizenhotel bevindt wandelen we terug naar het centrum van Kieldrecht. In slikken en schorren bevinden zich geen geschikte verblijfplaatsen  voor vleermuizen. Daarom lokt men ze  ruim op voorhand weg naar andere oorden.  Via vleermuiskasten, een vleermuistoren en een vleermuisbunker garandeert men duurzame zomer- en winterverblijfplaatsen voor deze gevleugelde zoogdieren.

Er wordt op een rustig tempo gewandeld en onderweg wordt er op tijd even gepauzeerd. Dit is een ideale wandeling voor stappers met al een eerste ervaring, maar ook de beginnende wandelaar.

Onze wandelingen zijn toegankelijk voor iedereen, al zijn ze in de eerste plaats gericht op mensen met (chronische) pijn, chronisch zieken en mensen die even minder goed in hun vel zitten (burn-out, depressie…). Maar ook al wie behoefte heeft aan wat buitenlucht, een babbel of gewoon eens lekker wil gaan wandelen is meer dan welkom. Graag inschrijven vooraf. Aan niet-leden vragen we een bijdrage van 2 euro, hiermee worden de verzekering- en werkingskosten gedekt. Lees hier meer over het lidmaatschap van Effen Weg.

Wenst u meer info over deze wandeling (bv. vragen over carpoolen), neem dan rechtstreeks contact op met de begeleidster: Gerd Peremans via gerd@effenweg.be of 0475 67 39 26

Openbaar vervoer

Bus: 83 Antwerpen LO-Beveren-Kallo-Kieldrecht.  Halte: Kerk Kieldrecht (vertrekplaats)

Carpoolen

Toch een moeilijke of geen verbinding met het openbaar vervoer? Rij je alleen met de wagen naar de plaats van het vertrek? Bekijk dan zeker even onze Facebookgroep ‘Carpoolers van Effen Weg’ waar zowel vraag als aanbod kan geplaatst worden. Zo helpen we elkaar én het milieu!

Reserveringen