Wandeling doorheen De Liereman

door Effen Weg

Vertrekpunt : Bezoekerscentrum De Liereman, Schuurhovenberg 43, Oud-Turnhout
Reliëf : Vlak
Afstand : 8 km of 13 km
Bewegwijzering : Wandelnetwerk Kempens Landgoed
Knooppunten :
8 km:  35 – 36 – 37 – 55 – 53 – 54 – 41 – 31 – 40 – 39 – 38 – 37 – 36 – 34 – TP – 35
13 km:  35 – 36 – 37 – 55 – 53 – 54 – 41 – 31 – 40 – 39 – 38 – 19 – 20 – 30 – 70 – 69 –34 – 36 – 35
Moeilijkheidsgraad :
8 km: Makkelijk – voor beginnende stapper
13 km: Makkelijk – voor meer geoefende stapper

Deze wandeling brengt je doorheen De Liereman, een 500 ha groot natuurgebied, gelegen op het grondgebied van Oud-Turnhout en Arendonk.

De Liereman herbergt een verscheidenheid aan biotopen: vennen, veen, heischrale graslanden, heide, land- en stuifduinen, bossen. De wulp, de nachtzwaluw, de klokjesgentiaan en de rugstreeppad voelen zich hier thuis. Tijdens je wandeling tussen kurkdroge landduinen en kletsnatte veenmoerassen kom je ook schapen en wilde konikpaarden tegen.

Tot knooppunt 38 volgen beide wandelingen hetzelfde traject. Daar gaat de lange wandeling richting Hoge Mierdse Heide en Korhaan, terwijl de korte wandeling in het hart van De Liereman blijft.

We vertrekken aan de parking van het bezoekerscentrum op knooppunt 35 en gaan richting knooppunt 36 en 37. Op knooppunt 37 leidt een smal pad naar de vogelkijkhut. Vervolgens ga je richting knooppunt 55.

Je bevindt je nu in het vennengebied van de Liereman. Tussen 2004 en 2010 werden meerdere vennen hersteld door natuurpunt. Daardoor kon de populatie rugstreeppadden en heikikkers (in de paartijd kleurt het mannetje blauw) zich weer herstellen. We gaan richting knooppunt 53 en dwarsen de Lieremansloop, die media 19de eeuw gegraven werd om het natte gebied te ontwateren. Onnodig om te zeggen dat dit de natte heide en de vennen meer kwaad dan goed doet. Natuurpunt zoekt nog naar een oplossing. Links van het pad stroomt het riviertje de AA waar de Lieremansloop in uitmondt. Op knooppunt 54 staat een overdekte picknickbank en enkele meters daarvandaan een stenen plaat met de tekst “Stilte is hier een geluid”. De Liereman werd in 2012 erkend als eerste stiltegebied in de Antwerpse Kempen, maar volledig stil is het hier gelukkig niet. De natuur heeft haar geluiden en die kan je hier beluisteren ver van het door toedoen van de mens veroorzaakte lawaai.

Je gaat nu richting knooppunt 53. Rechts van jou zie je de ‘echelkuilen‘. Dit zijn waterplassen waarin in het begin van de 20ste eeuw bloedzuigers werden gekweekt die gebruikt werden voor geneeskundige doeleinden. Rechts loopt het pad langs de vijver van het voormalige domein van de familie Misonne. In mei en juni vind je hier de vroege glazenmaker, één van de eerste grote libellensoorten. In de verte merk je het in 1934 opgerichte landhuis dat enkele jaren later dienst deed als uitvalbasis voor kunstenaars. Je loopt over een lang knuppelpad, eerst door een dichtbegroeid moerassig gebied en verder door een open vlakte waar vooral pijpestrootje en gagel groeit. Je vervolgt je weg langs knooppunt 41, 31, 40 en 39.

Over een knuppelpad met aan weerskanten wilde gagel ga je verder richting knooppunt 38. Van eind maart tot midden april valt de wilde gagel op door de roodbruine katjes aan de bladerloze takken. Gagel is één van de bestanddelen van het Gageleer-bier, dat je in het bezoekerscentrum kan proeven/kopen. Het landschap is drassig en moerassig, vennen en natte heide wisselen elkaar af. In de zomer fladdert het heideblauwtje hier rond en aan waterpartijen kan je de rode vuurlibel spotten.

De gele beenbreek, die in juni bloeit, de klokjesgentiaan, die in de zomermaanden bloeit en de kleine en ronde zonnedauw zijn typische planten voor de natte heide.

Aan knooppunt 38 gaat de korte wandeling richting knooppunt 37. De lange route neemt links richting knooppunt 19. Wie de uitkijktoren wil beklimmen en genieten van het prachtige zicht over het vennengebied kan eerst nog enkele honderde meters verder richting knooppunt 37 gaan, vervolgens terugkeren naar knooppunt 38 en dan richting knooppunt 19 gaan.

De korte route gaat verder richting knooppunt 37. Aan je rechterzijde zie je een uitkijktoren. Van daar op heb je van een fraai uitzicht over de vennen van de Liereman. Met wat geduld zie je er verschillende water- en zangvogels in hun natuurlijke biotoop. Er komen onder meer zilverreigers, ijsvogels en kleine karekieten voor. Van knooppunt 37 gaan we naar knooppunt 36.

Aan knooppunt 36 gaan we links de Duitse weg op richting knooppunt 34. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was een deel van de Liereman een militair oefenterrein voor de Duitse 12de SS-pantserdivisie.

Tijdens en na de Tweede Wereldoorlog werd een grote oppervlakte van De Liereman omgevormd tot landbouwgrond en dennenbos. Het hout van de aangeplante dennenbomen werd gebruikt in de Limburgse mijnen. Natuurpunt heeft de dennebomen gekapt om het oorspronkelijk heidegebied terug te herstellen. Daar loop je nu door. In het voorjaar staat de brem volop in bloei. In de tweede helft van augustus kleurt de heide paars.

Je komt uit op de Oude Bergstraat die je eventjes volgt tot knooppunt 34. Daar neem je links en ga je over knooppunt TP naar knooppunt 35. Opgelet, als je de Oude Bergstraat rechtdoor blijft volgen kom je ook aan knooppunt 35. Dan mis je echter nog een mooi stukje heide, een klein schilderachtig ven en de speeltuin van ‘Bos van Bo‘. Op knooppunt 35 ben je terug aan het bezoekerscentrum.

De route van 13 km brengt je van knooppunt 38 langs de Lieremanweg naar knooppunt 19. Rechts zie je de Kempische Stal, die in 1990 werd gebouwd met het afbraakmatteriaal van een oorspronkelijke oude stal uit Lichtaart. Ze staat temidden van het heischrale grasland, waar je met een beetje geluk de Konikpaarden kan spotten. Van knooppunt 19 ga je richting 20 doorheen de Korhaan, een gebied met land- en stuifduinen. De boomleeuwerik en de groene zandloopkever hebben hier hun natuurlijke habitat. De duinenrug maakt deel uit van een beschermde archeologische site, waar gebruiksvoorwerpen van silex uit de Steentijd gevonden werden: schrabbers, messen, pijlpunten … van vissers-jagers-verzamelaars.

Het pad doorheen de Korhaan mondt uit op de Hoge Mierdse Heide. Op deze weg is autoverkeer toegelaten is. Je gaat links de weg op die je volgt richting knooppunt 20. Na 500 meter, nog voor je aan knooppunt 20 bent, zie je rechts een smal pad door een mooi stukje heide. Je verlaat eventjes het knooppunten netwerk om dit pad te volgen. Het splitst zich bijna onmiddellijk op en je houdt rechts aan. Je volgt het pad tot je opnieuw op een bredere weg uitkomt. Je gaat links en bijna onmiddellijk weer rechts richting knooppunt 70. Vanaf daar zit je weer op het knooppuntennetwerk.

Wie liever in het knooppuntennetwerk blijft gaat tot knooppunt 20, dan knooppunt 30 en vervolgens knooppunt 70. Dan mis je wel een mooi stukje droge heide.

Van knooppunt 70 ga je richting knooppunt 69 doorheen een mix van heide en sparren. Van knooppunt 69 ga je via de Oude Bergstraat door bossig gebied, naar knooppunt 34. Daar neemt je een smal pad rechts doorheen een fraai stukje herstelde heide. Dit gebied werd in en na de 2de wereldoorlog omgevormd tot landbouwgrond en dennenbos. Het hout van de aangeplante dennenbomen had men nodig in de Limburgse mijnen. De dennebomen werden recent door natuurpunt gekapt om terug plaats te maken voor droge heide. In het voorjaar staat de brem volop in bloei. In de tweede helft van augustus kleurt de heide paars. Het smalle pad gaat met een brede zwaai richting Duitse weg en knooppunt 36.

Van knooppunt 36 ga je naar het beginpunt van de wandeling op knooppunt 35.